Hễ mê say môn học nào hay có năng khiếu đeo đuổi một ngành nghệ thuật nào, người bạn trai hay có vọng tưởng tìm một bạn đời ưa thích ngành nghệ thuật như mình. Không biết thời xưa hay ở tương lai làm sao, nhưng ở thời đại ta, trong lãnh vực trung học, đại học, bạn trai hay bị náo động tinh thần quá. Tưởng sao? Cậu nổi cộc.
Nếu được khuyến khích, họ có thể bước tới thành công nhờ nỗ lực. Thì tôi đã nói đ àn ông có bản chất bội bạc. Quần áo bị ngắn, chật rất nhiều.
Họ kiểu cách trong lời ăn tiếng nói, lối đi, bộ đứng. Ông nói Ziegler cho biết mỗi năm ở Bá linh 25% sinh viên chơi bời trong các thanh lâu phải đi khám bác sĩ. Đời họ tôi thấy rất lên hương! Mà phải có tâm hồn cao cả anh dũng lắm mới làm được.
Bao nhiêu vĩ nhân lưu danh muôn thuở vì biết làm lại cuộc đời mình. Những lời nầy đúng trăm phần trăm. Có khi không lo chuẩn bị về tài đức nhưng họ khao khát làm một tài tử dương cầm, một phi công lưới gió ngàn, một diễn giả phun châu nhả ngọc, một thi sĩ thoa dịu lòng đời, một nhạt sĩ gieo trong cuộc sống niềm yêu đương, một limh mục chinh phục linh hồn thế giới, một trạng sư, quan tòa bảo vệ công lý, một nhà văn làm kiếp con tằm, một tướng sĩ tiếng dậy ngàn cây nội cỏ.
Đến lúc hoa niên về dào dạt trong tâm hồn, tình cảm họ tăng cường độ. Hỡi bạn trai mà cho gia đình bạn là hy vọng, mà cho quốc gia bạn là rường cột, hỡi bạn, xin bạn hãy phát họa ngay một chương trình giáo dục nhân xã cho bạn. Họ kỹ lưỡng lại rồi ngựa quen đường cũ.
Những tâm hồn bạn trai tu hành tôi bàn đây là những tâm hồn có quan niệm chánh đáng về sự tu luyện. Chị thì chạy ra vô, vừa thay đồ vừa nói, lục cái giỏ nầy nói, soạn cái giỏ kia nói, mời mẹ ăn nho nói, mời cha hút thuốc lào, cô táp nói. Người ta thương hại tuổi xuân, mong cho tinh thần họ mau già giặn.
Nhiều lần gặp cha mẹ đến trường họ lánh mặt vì mắc cỡ. Nói vậy tôi không có ý nói nam thanh nào cũng trống trải đâu. Nhà giáo dục nên cho họ đọc lại sách giúp trí nầy cách lành mạnh như loại sách của Jules Vernes, Telemaque của Fenelon hay Odyssée của Homère.
Mà từ chỗ phẫn uất đến chỗ phản động chỉ còn một bước gần. Họ chưa gặp những gay cấn rơi lụy kiểu Musset, Georgges Sand để viết lòng ra bằng máu lệ đâu. Giáo dục nhất là tính giáo dục một khoa học tối tế nhị, là công việc truyền cảm, xây dựng từng tâm hồn.
Có kẻ mai một uổng đời. Lòng bạn trai tự nhiên đã phức tạp rồi, mà khi họ muốn che giấu, muốn lừa bịp nữa thì người nhẹ dạ không khó gì để bị gạt. Họ thấy một đĩa chân lý mà tưởng trên đời không còn chân lý nào hơn nữa, không dè còn cả mâm sự thật mà khi đầu óc từng trãi họ mới thấy.
Chỉ cho họ thấy người có ý chí không phải là người bạo động. Họ hoạt động lung tung rồi hễ nằm yên cô độc một hồi thì ngáp. Điều nầy không khó hiểu cho lắm vì bạn trai có ý chí cách chung là cường dũng.